Haliç’in İstanbul surları dışında kalan kıyısında Eyüp yolu kenarında bulunan cami, Kanûnî Sultan Süleyman devrinde 944-949 (1537-1542) ve 951-953 (1544-1546) yılları arasında olmak üzere toplam yedi yıl kadar başdefterdarlık yapan Nazlı Mahmud Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Mahmud Çelebi (Efendi), aynı zamanda ünlü hattat Şeyh Hamdullah’ın yanında yetişerek ondan icâzet almış bir hattattır. Yaptırdığı caminin son cemaat yerinden harime açılan cümle kapısı kemeri üzerindeki üç beyitlik Arapça manzum tarih bizzat onun hattıyladır. Caminin inşa tarihi 948’dir (1541-42). Avlunun deniz tarafındaki kapısı üstünde bulunan Farsça bir tarih beyti 947 (1540-41) yılını verir. Hadîkatü’l-cevâmi‘de bildirildiğine göre caminin avlusunda ahşap bir medrese ile kara tarafında fevkanî bir taş mektep vardı. Evliya Çelebi burayı “Defterdar İskelesi kenarında kâr-ı kadîm bir küçük cami” olarak tarif eder. “Kâr-ı kadim bir alçak minaresi dahi vardır” dedikten sonra avlunun deniz tarafında bulunan kapısı üstündeki Farsça tarih manzumesinin bir beytini verir.

Bânisi aynı zamanda hattat olduğu için caminin minare alemi bir hokkanın içindeki kalem şeklinde yapılmış, fakat zamanla kalem düşüp kaybolmuş ve 12 Zilhicce 1179 (22 Mayıs 1766) zelzelesinde harap olan cami tamir edilirken kalem de yeniden yerine konulmuştur. Ancak daha sonra 1940’lı yıllarda kalem tekrar düştüğü gibi 1970’li yıllarda hokka da yok olmuştur. Caminin yanındaki ahşap medrese önce mütevellisi tarafından bekâr odaları haline getirilmiş, fevkanî taş mektep de yıktırılarak deniz tarafındaki kapı üstüne ahşap bir sıbyan mektebi yapılmışsa da günümüzde bunlardan hiçbir iz kalmamıştır.

Bazı yayınlarda bu caminin Mimar Sinan’ın eseri olduğu belirtilirse de onun eserlerini sayan tezkirelerde Defterdar Mahmud Çelebi Camii adına rastlanmamaktadır. Aptullah Kuran da Sinan hakkındaki kitabına bu camiyi almamıştır. Ayrıca yapı bir XVI. yüzyıl binası olmakla beraber ilk mimarisini günümüze kadar koruyamamıştır.

Defterdar Camii’nin etrafını çeviren pencereli avlu duvarından yalnız cadde üzerindeki kısmı kalmış olup avlu içine de tecavüz edilerek herhalde medresenin özel mülkiyete geçmesiyle yerine evler yapılmıştır. Muntazam kesme taştan inşa edilmiş bir yapı olan cami dikdörtgen bir plana sahip olup evvelce önünde mermer sütunlara dayanan kâgir bir son cemaat yeri olduğu anlaşılmaktadır. Fakat sonraları (belki 1766 zelzelesinde) yıkılan bu revakın yerine ahşap bir son cemaat yeri yapılmış, sütunlar ise duvarın içinde kalmıştır.

Tahsin Öz’ün kitabında yanlış olarak kubbeli olduğu yazılan caminin harimi dikdörtgen planlı olduğundan evvelce üstünün kubbe ile örtülü olabileceğine ihtimal verilemez. Ancak kiremit kaplı ahşap çatı içinde Takkeci Camii’nde olduğu gibi belki yine ahşaptan bir kubbe vardı. Evliya Çelebi de bu camiyi tarif ederken “kâr-ı kadîm” demek suretiyle onun kubbeli olmadığını daha XVII. yüzyılda belirtmiştir. Günümüzde (1993) caminin içinde herhangi bir sanat değerine sahip bir unsur göze çarpmadığı gibi minber ve mihrabı da yağlı boya ile boyanmıştır.

Caminin cadde üzerindeki duvarında kapının yanında aynı tarihlere ait olduğu anlaşılan bir de çeşme vardır. Ayvansarâyî’nin iki eserinde de kopyası bulunan üç beyitlik manzum kitâbesine göre 950’de (1543-44) yapılmıştır. Klasik üslûpta, kesme taştan sivri kemerli olan bu çeşme İstanbul’un günümüze kadar gelebilmiş kitâbeli en eski çeşmelerindendir.


Diğer videolarımız için oynatma listelerimiz :
İstanbul'daki Tarihi Yerler: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIjz-hGlhqUalItj8bsEPdlP
İstanbul'daki Tarihi Camiler: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIjYoFJ7BxT-7xOC4uPWHpQJ
İstanbul'daki Gezilecek Yerler: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIhP0XonhllOZPL0rC6waLRy
İstanbul'daki Türbeler: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIjSVzzQ8bZL4PVYCxNbHlMM
Evliya Türbeleri: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIjfuD4VCnmlegCBkJEHwN85
Peygamberlerin Hayatı: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIjtD82PUwzw3PNsYgZI0cgR
Osmanlı İmparatorluğu: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIgZtKO0fL5131z8HX441eKM
Animasyonlu Dini Hikayeler: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIiB8cee94QHIf02xVlQw0sd
Kuran-ı Kerim Kıssaları: https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIib3i6wVwrnsPE-inVBDNnL
Yararlı Bilgiler:https://www.youtube.com/playlist?list=PLkht9F2YOHIh3CjtB0gq9eeTZDIg9d3Ss

Kıymetli dostlar; Bu paylaşmış olduğum video'nun sizler için yararlı veya faydalı olduğunu düşünüyorsanız,